bezoek L. v. Nistelrode ANV 11 april
Natuur ontwikkelen en beheren
In de Westelijke Langstraat
De Bodem centraal
Natura 2000, een ontmoeting in de Westelijke Langstraat
In de Westelijke Langstraat ligt een Natura 2000 gebied. De natuur is hier ont-staan op de Brabantse naad: waar klei en zand elkaar ontmoeten kwelt het schone water van diep onder de Kempen omhoog door een van oorsprong veenlaag. Dat heeft voor een bijzonder landschap met internationaal hoog gewaardeerde natuur gezorgd. Door de ontwikkeling van het landgebruik in de afgelopen decennia, is de omgevingskwaliteit van het natuurgebied onvoldoende om te voldoen aan de Europese eisen voor de natuur. Het kwelwater moet beter worden vastgehouden en de bodem moet minder fosfaat afgeven aan het oppervlaktewater.
Agrariërs aan zet
Om die omgevingskwaliteit en de natuur te versterken is rond de bestaande natuurkernen verandering in landgebruik nodig. Na meer dan 10 jaar discussie over de natuuruitbreiding en –ontwikkeling in het gebied, is in 2009 aan de agrarische ondernemers gevraagd of zij de toekomstige nieuwe natuur zouden willen beheren. De boeren hebben daar – onder voorwaarden – belangstelling voor. Zij nemen die ontwikkeling op zich samen met Staatsbosbeheer, eigenaar van het grootste deel van de bestaande natuur. Ondernemers willen op hun eigen en vrijkomende grond nieuwe natuur (doen) ontwikkelen, mits zij dichtbij goede landbouwgrond als compensatie terugkrijgen. Hierbij wordt samengewerkt met particuliere eigenaren, burgers en de gemeente Waalwijk.
Geleidelijk omschakelen
De natuurontwikkeling gebeurt in stappen. Eerst wordt de bodem herontwikkeld waardoor het minder fosfaat afgeeft. Als gaandeweg de bodem samenstelling is aangepast (5 – 10 jaar) kan geleidelijk ook het watersysteem en beheer worden aangepast zodat er meer water kan worden vastgehouden. Tegelijkertijd kunnen de deelnemende boeren hun productie gaandeweg meer buiten het gebied verwerven. Boeren, andere particulieren en Staatsbosbeheer willen gaandeweg samen collectieve beheerplannen maken, die zorgen voor samenhang in beheer en gebruik van het gebied.
Fosfaat hergebruiken
In de natuurontwikkeling is een omslag in denken ontstaan. Waar in het verleden soms een meer dan 50 cm diepe bouwvoor werd afgegraven om schrale grond te hebben voor natuurontwikkeling, komt men daar nu van terug. Vanuit de kringloop economie is het logischer om een schaars wordende grondstof zoals fosfaat uit de bodem terug te winnen en dan elders in de landbouw in te zetten.
De fosfaat terugwin strategie van de Langstraat boeren
De ondernemers in de Langstraat gaan vanaf 2014 op ca. 30 hectare beginnen met fosfaat terugwinnen. Daarvoor verbouwen zij gewassen die intensief en diep wortelen en die als mestgift alleen op maat stikstof en kalium krijgen. Dan is het gewas voor het op te nemen fosfaat geheel afhankelijk van de bodem. Door zijn beworteling gaat de plant op zoek naar fosfaat. Niet de bovengrondse maximale productie staat centraal, maar de hoeveelheid fosfaat die ondergronds wordt vrijgemaakt en met de plant wordt afgevoerd naar buiten het gebied. De ondernemers gaan dus op zoek naar het fosfaat terug winnend vermogen van verschillende gewassen: granen, sommige grassoorten en mogelijk ook luzerne.
Je hebt elkaar nodig
Natuur en landbouw komen naast elkaar te staan, zoals we nu via het Provinciale beleid ‘Brabant Uitnodigend Groen’ bevestigd zien. Dat is wel anders geweest. Ecologie en economie komen samen in de Langstraat, een Green Deal is de vlag. Samenwerken aan het gebied, ieders inbreng en belang respecteren. ‘Als ge gek bent van het spelleke en er mee naar de bakker en bank kunt gaan’, is de ook de boer trots op zijn natuur en zijn koeien worden er beter van.
Namens ANV “Slagenland”
Frans de Bont, voorzitter
